Bu Madënẖo cadeyo, bi siyase w b ǧer mi siyase, kul rišo, kobëc d foyëš l colam, rišo. Dlo bu zor, zaẖmeyo nošo d manẖatle. Am maṯle ǧalabene… ucdo, bu cëlmo d kito ẖakome carab, hani ţaw kmaẖwën. Mawxa li masalaṯe, balki ǧalabe šroẖo lë kobëc. Ar riše ẖa b ẖa knëfli, han naqqa knofëq li ẖolo u cakar, i cëfne w i natane d mowat d ëšne d layëm. Bi ẖalaṯe kul nošo, kulan kẖuzena: Mšawšo w mtangëžoyo. Ayko gëd malëx? Mën soyëm? Maḏco layt!?

Bu kṯowo d Gabriyel Afram, hawxa maẖësli! Hano kubac d šuraẖne lašan d qudarno mafhamno be mënyo u qaşd diḏi!

Afram kbode kmaẖke bu kṯowo, mayko bdele bu halxo laẖ ẖaye. Mën saloqat salëq w mën naẖotat naẖët. Mën cawjat, baromat, qatore, qurfe, buǧre, xiše w kube… ẖzele. Mën qale huwle! Hul d maţi li dayro du Zacfaran. W tamo b mën briṯo laqi? Man w mën ẖzele? W hani mën taṯir ţralle cal aẖ ẖaye d bëṯër? Yacni kobe, mën darbo ciqo w mën darbo yarixo malaxle! Dlo qaḏa w dlo bala ste, bi salame, aydarbo maţi hul li ẖarayto! Aṯi lu Swed! Harke naţërlan hul d aṯina l side!

Bu tarix taqriban kul rišo d camo, hawxa kmaẖke cal u darbo yarixo dë kmalëx!

Bi ţayuṯo më zawno kkorëx hawxa mamro “gëd oṯe u Mahdi! Gëd oṯe w gëd maxlaşlan më kul ḏëlëm!” Knuţrile! Heš hul ucdo hënne laṯi lafelayye! Aẖna ste cayn xëd aţ ţaye, naţërina zabno ǧalabe yarixo.

Bu tarix l awwël naqla, aẖna aş şëroye bdele kmalëx u šanş acmayna, lo cal bolo w hawxa b ǧafle, bu zambilo naẖëtlan Afram mi šmayo! Sëmle ruẖe cayn xëdwoṯayna w naẖët l baynoṯayna. Bdele kmaẖwelan, aynayo u darbo du xalaş? Ayko kbode u rišayḏe? Kulan azzan bëṯre!

Afram rëzlelan xayifo bu dawro. Huwwe yatiwo bu darǧo qamoyo. Hani d kuḏci xëdwoṯe u lišono mqadšo, u lišono oromoyo, maẖtile bu darǧo da tre. Bu darǧo da tloṯo u lišono du Kačal. Hawxa maqwele dawrënto rabṯo lë ẖḏore. Këtwo pësin, hani d latwolle calaqa w lo bë kṯowo šmayono, ţralle bi ẖarayto d kulle. Mawşele laẖ ẖawrone: Caynayxun aclayye, hani latne mënayna! Lë mtanetu acmayye! Baynoṯayye kito juwesis! Bëṯër gëd umarnolxun manne!

Darbo yarixo malaxlan cam ẖḏoḏe! Xayifo zayëdina, kul dëkṯo d këtyo qliḏo bu kanšo msëklan b iḏayna! Zëcṯo lë fayiš!

Afram bdele bi karaze qamayto:

Aẖnone!

U lišono mqadšo d këtlan, ëšme latyo oromoyo, oṯuroyoyo! I cito ste hawxa! W kulan hawxa! Kul ẖa d latyo acmayna bi fëkra, latyo oṯuroyo! W lë kowe d mëqre oṯuroyo! W kul ẖa oṯuroyo ëmṯonoyoyo! U xalaş d ramẖël b iḏaynayo, nfaqu li bëšra!

Ḫa mar riše iḏice, bu aşël ẖabsoyo, harke b Södertälje, bimomo azze li cito, mëdle li lawẖa di cito w manẖëtole w mërle laẖ ẖaḏire: Ëšma latyo hano, klozëm d howe ëšma u ẖaqiqi!

Hawxa qayëṯo i fëtëlto di nuro d adyawma d këtna b gawa.

23 nisën 2012

 2

Bu dino da tleṯi i dëglo w u jëhël [samyuṯo] asasne. A tre mëdonani d lowën, dino dë tleṯi kdocër la-xalf. Bu hiyerarši ste, mu femo du rabo w lu nacimo, u mede dë kmiţamër hawoyo, tre lë kowe! Ḫa [aw ẖḏo] bas dë kmixalëf ste u jaza acle: mawtoyo!

Bu aṯro, i naqla d ëmmiwo “šex wëlo got!” aw “ël šex heke qal!” xalaş, lo nëqošo w lo mamro lëwewo! Cayni mede d hëwewo sayyëd ste, malla ste, faqqa ste,.. i masale cayniwa. Nošo bu šuǧlaṯṯe du dino lë këwewo d cubarwo. Hawxa mdabriwo w hawxa guršiwo an noše d ruẖayye li dëkṯo d ëbciwo!

Cayni mede gabayna ste. Walaw aẖna cal u warqo kṯiwena daẖ ẖamši, i masale gabayna ste tam hawxayo. I dëglo w u jëhël [i ţaca] gabayna ste asasyo. D lowe hawxa wlo kuhno, laybe foyëš kuhno! Xayifo u cëlmo gëd manẖatle mi kohnuṯo w bëṯër gëd mawqëḏi jule ste bu atuno di nuro.

Bu aṯro w harke bi goluṯo ste, i naqla d këmmi ”u kohno hawxa mërle!” nëqošo w mamro lë kowe d howe acle! I naqla d hëwewo ”faţëryarxo hawxa mërle!” heš i masale yaqër huwyowa. Hawxa aẖna ste mdabrina w grëšina li dëkṯo dak kuhne d abici. W mawqaḏḏe ayko d këtlan!

Am mëdonani Afram, latyo macqul d fayti acle, walaw latwe more d maḏco siyasi bu zabno dë bdela i nuro d qayṯo, b maḏco qadër d gorëš i macrake l gawe di cito. Tamo abëc d mëšre u šëwolo di ëmṯo!

Harke Afram w aẖ ẖawrone d këtwën acme bu rišo, kulle qayimi bi tarbiya d cël mi gudo di cito. Yalifi i Fanqiṯo w u Ḫusoyo cal lebayye. Mawxa aq qatre d këtwo, u šroyo ẖzele b gawe di Fanqiṯo w du Ḫusoyo.

Bu cëlmo šëwolo d camo cal gudo d cito heš nošo lë ẖzele dë šre! Mawxa bdele qale bayn dam mahdiye lašan i şayţara… Harke bdele ẖërobo mqabël d Afram w daẖ ẖawronayḏe mlaf Xori Gabro, Xori Caziz, Afram Cabbude, faţëryarxo Yacqub, faţëryarxo Zakka w acmayye a grece d Bë-Mahmado w d Bë-Nahrozo d aṯën më Mëḏyaḏ.

Afram w an noše d këtwën acme, bi masale di cito këtwolën tarte fëṯoṯo. Lawǧël cam ẖḏoḏe mqabël di cito w dak kuhne, maxlanwo ax xurje, aš šale w as sarayëǧ daş şucre d këtwolën. Larwal ste yëtwiwo acmayye lašan d marẖëmi aclayye!

Kito maṯlo komër hawxa: Mu qarco du safruno qaliye lë kowe!

Bu tarix i cito, mën dawro siyasi natino këtla, heš hul ucdo nošo mënayna lë qadër d manfaqle cal warqo. Harke Afram mu ţacno tarixi [hatu fhamulle siyasi] d këtle, laybe d xolëş. Tam ayko këtle negativat, heš lë qadër d maẖëtte bi ẖolo. B dukṯa kmalwëš kul jëlto cëqto w mšakalto laq qariwe w lar raẖuqe d këtwo acme. Yacni u qaşlo d cayne lë kẖuzele, bas kẖoze du mqabël! Mawxa u mede dë kṯëwle sabro lu mëstaqbël lë kobe!

Kito mede ẖreno bu dino da tleṯi, komër ”hul d këtat dlo quwwe, femox lë fëtẖatle! Bas d howët more d quwwe, han naqqa bday ţlab w maqlëb kul mede: arco w qarco! Ḫalalyo!”

Afram Cabbude aṯi ban 1969, mu asasano, hawxa sëmle. Bëṯër mene bi šato dan 1972, aṯi faţëryarxo Yacqub, mu asasano, huwwe ste hawxa sëmle. Nošo barbar dëṯṯe latwo, an noše kulle maţicewën, ëšmowën w mena ste heš abne di citowën. Ḫarake d ëmṯo, heš bu Swed lawiwo!

3

Më Jan Beṯ-Şawoce

An noše du jil diḏi w d bëṯër, kuḏci ǧalabe kayiso u xabro d mayën [lëǧëm] mënyo! Bu cëlmo b ǧalabe dëkoṯo kmitaẖti am mayënat ţmire taẖt mi arco. Man d doyëš aclayye, kmiboţi. Bu biyoţano haka nošoyo ya kmëqţël w ya ste kmëjrëẖ. U jriẖo kfoyëš flišo baẖ ẖaye d këwele qume.

Hul d këtwi bu aṯro, yacni šato 1975, bayn l Suriya w l Tërkiya cal u ẖëdud da tre xawaşër këtwo mayënat ţmire taẖt mi arco. An noše dë kţëmrënne këwelën xariţa b iḏayye, kuḏci ayko w ayko ţmirene. Mawxa kibën hënne malxi b hawxa arco d kiba mayënat, la´an am maẖtone hënnene.

Këtwo qačaǧčiye, hani saymiwo qačaǧ bayn la tre gabe, hënne ste malxiwo harke bi arco d kibowa mayënat. Ǧalabe mënayye bu mazlo w bu maṯyo mayiṯi, jriẖi w fayiši fliše w crije. Cam u zabno lašan d manqëşi bi xşaraṯe, bdalle kmëstacmëli ẖëyewën qumayye. Ḫawxa bayţiwo w fëtẖiwo darbo lu halxo d qumayye.

Bu Madënẖo u cwodo di arco siyasi, hawxa mliṯoyo bam mayënat, han naqqa ẖḏo si ẖreto rize. Mawxa cabër u xabro du mayën li siyase ste. Yacni b macna d ǧalabe xiyene, ǧalabe faẖe, ǧalabe ẖile,… w lo b šëkël, awla layt! Mawxa xabre d siyase w tahlika, a tre ẖšike w ẖbikene b gawe dë ẖḏoḏe.

Cal hawxa arco nafëq Gabriyel Afram w acme aẖ ẖawronayḏe, gëd kurxi cal u ẖmoro mvayco di Mtakazto.

Bi Mtakazto cal u medano këtwo tre jënaẖat… ẖa maj jënaẖat u ray diḏe hanowe: Dlo ideoloji w dlo xariţa, aydarbo w ayko kiban malxina? U jënaẖ ẖreno ste u ray diḏe: Gëd malxina cam qole mi Fanqiṯo w mu Ḫusoyo. D lozëm gëd cuwdina cam u šiḏo ste!

Gabriyel Afram, bu praktik ẖzele u cwodo da tre gabe. Yacni man cwëdle w man lë cwëdle? Man b ẖilewe w man latwe b ẖile?

Bi foṯo, Afram cam u jënaẖ qamoyo, malaxle zabno. Amma mqabël d haṯe ste, bu lebo dayëm malaxle cam u jënaẖ ẖaroyo, hul li ẖarayto. Hani abadan bu kṯowo lë kmaẖke aclayye! Qayo? Klozëm mišayël!

Bëṯër, kmawḏëc am muxabarat d Suriya aydarbo cabiri w kmëštacën bi cito. Bas lë kmaẖke hani, aydarbo mëštacalle w maqlabbe huwwe w ǧer mene b gawe di Mtakazto! Ma hani hul l ema gëd mëtloyi? Bëṯër më Baššar u fašisti d nofël? Aw?!

Hani kulle Afram kţurelën l xaşra, kmoyëd b iḏe malqëţono w këmnaqe an noše w aẖ ẖadisat d këmnasëb lu meẖo di Fanqiṯo w du Ḫusoyo d kito b meẖe!

Cam hawxa naqla ẖreto kamilo lë kmaẖke cal an noše dë kfoyët bu kṯowayḏe. Hani siyasiyyan mën nošewën? Oportunist, ravizyonist, bacṯiye, aǧawiye, dakšuriye, hevërkiye… cam an nošani, ksoyëm faẖo, lašan d manḏëf lë ẖḏore map pësin! Bas laḏëc bi ẖarayto d këtyo u faẖo luwwe, ucdo ste heš lë koḏëc d këtwe luwwe!

Hawxa laẖ ẖawrone du lebo tfëkke bi arco dam mayënat, cam faqşa w hëlholo w šabašat: Gaboro Afram! Malëx w lë zaycët! Aẖna b ẖaşoxna!

Bi ẖarayto, Afram ẖzele ruẖe, bu faẖo dë mẖaḏarle. Han naqqa këzze l riše daẖ ẖawronayḏe di gudo di Fanqiṯo w du Ḫusoyo. Këmbarbër, këmhawër w komër: Haw kzëmarno acmayxun! Haw kuṯeno acmayxun!

Aẖ ẖawrone këmmile: Yabo loṯët! Zaţan këllox jasus, ma l mën gëd oṯët!

Më Jan Beṯ-Şawoce

6 iyyar 2012

Kito heš